വിതത്തില് ഒരിക്കലെങ്കിലും പ്രവാസത്തിന്റെ നോവും, സ്വപ്നങ്ങളും അനുഭവിക്കാത്ത മനുഷ്യന് ഈ ഭൂലോകത്ത് വിരളമായിരിക്കും. ദേശങ്ങളുടെ ചരിത്ര പശ്ചാത്തലത്തില് അതിന്റെ തോത് ഏറിയോ, കുറഞ്ഞോ ഇരിക്കുമെന്നു മാത്രം. നരവംശ ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വെളിച്ചത്തില് മനുഷ്യരക്തത്തില് അലിഞ്ഞുചേര്ന്നിട്ടുള്ള ഒരു ഘടകമാണ് പലായനമെന്നത്. ആ അര്ത്ഥത്തില് മനുഷ്യരിലെല്ലാം തന്നെ അതിന്റെ ബഹിഷ്സ്ഫുരണത നാം കാണുന്നു. ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ചരിത്രപരവും, സാമ്പത്തികപരവുമായ അനുപാതങ്ങള് വെച്ചുനോക്കുമ്പോള് ഒരിക്കലെങ്കിലും അതിന്റെ മായികമായ പ്രഭാവലയത്തില് അകപ്പെട്ടുപോയതായി കാണുകയും ചെയ്യാം. ഇന്ത്യന് സംസ്കാരത്തിന്റെ അടിത്തറ ആര്യവംശത്തിന്റേതാണെന്ന് ഒരു വിഭാഗം വാദിക്കുമ്പോള്, ഈ ആര്യന്മാര് ഇന്ത്യയിലേക്ക് കടന്നുവന്നത് ദേശങ്ങള് താണ്ടിയാണെന്ന് നാം മറന്നുകൂടാ. പൂര്വികരായ ദ്രാവിഡ വംശത്തിനു മീതെ ആര്യസംസ്കാരത്തിന്റെ കെട്ടിവെപ്പ് ചരിത്രത്തില് നാം വായിക്കുന്നുണ്ട്.
നിയതമായ ഒരു കാലഘട്ടത്തെ തൊട്ടുകാണിക്കാന് കഴിയാത്തവണ്ണം സങ്കീര്ണവും, ചരിത്രപരവുമാണ് കേരളീയന്റെ പ്രവാസകാലം. സ്വന്തം മണ്ണും, വായുവും, ബന്ധങ്ങളും ഇട്ടെറിഞ്ഞുള്ള ആ കുടിയേറ്റം സ്വയമേ ഏറ്റെടുത്ത ഒരു ദൗത്യമായിരുന്നില്ല; മറിച്ച് ആട്ടിപ്പായിക്കലിന്റെ ഒരു പ്രത്യയ ശാസ്ത്രം അതിന്റെ പിറകിലുണ്ട്. അതുകൊണ്ടാണ് ഓരോ മലയാളിയും വീടുവിട്ടിറങ്ങുമ്പോള് കണ്ണീരോടെ മാത്രം യാത്ര പോകുന്നത്. കശാപ്പുശാലയിലേക്ക് ആനയിക്കപ്പെടുന്ന ആട്ടിന്കൂട്ടങ്ങളുടെ പ്രതീകവല്ക്കരണമാണത്. ഒരിക്കലും തനിക്കുവേണ്ടി മാത്രമല്ല, അവന്റെ ഓരോ യാത്രകളും. ജീവിക്കാന് വേണ്ടിയുള്ള സമരത്തില് കാലിടറിപ്പോവാതിരിക്കാന് വേണ്ടി മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്കുള്ള പറിച്ചുനടലാണത്. അതില് വെട്ടിപ്പിടിച്ചവരും, വെട്ടിത്തളര്ന്നവരും ഏറെയാണ്. പക്ഷേ ചരിത്രത്തില് ജയിച്ചു കയറിയവന്റെ ചരിത്രം മാത്രമാണ് നാം വായിക്കുന്നത്. മറ്റുള്ളവര് ഒരു ഏടിലും വായിക്കപ്പെടാതെ വിസ്മരിക്കപ്പെട്ടവരാണ്.
തീര്ത്തും അവികസിതവും, അപരിഷ്കൃതവുമായ ഒരു ദേശത്തിലേക്കാണ് മലയാളിയുടെ കുടിയേറ്റമുണ്ടായത്. ആ കഥകളുടെ ചുരുളഴിച്ചാല് വിശ്വസിക്കാന് ഏറെ പ്രയാസപ്പെടേണ്ടിവരും. ഇന്ന് ഗള്ഫ് മലയാളികള് അനുഭവിക്കുന്ന സുഖസൗകര്യങ്ങള്ക്കു പിറകില് ഏതാണ്ട് അര നൂറ്റാണ്ട് കാലത്തിനു മുമ്പ് അവിടേക്ക് ലോഞ്ചുകളില് കയറിപ്പോയ ഭാഗ്യാന്വേഷികളുടെ വിയര്പ്പും, ചോരയുമുണ്ട്. കിടന്നുറങ്ങാന് നല്ല മുറിയില്ലാതെ, ചൂടകറ്റാന് എ.സിയുടെ സഹായമില്ലാതെ, പരസ്പരം കാണാന് വ്യൈുതിയുടെ വെളിച്ചമില്ലാതെ ഇരുണ്ട കാലമായിരുന്നു അത്. ചുട്ടുപൊള്ളുന്ന ചൂടില് നിന്ന് ആശ്വാസം തേടി അവര് കടപ്പുറത്താണ് രാത്രി കാലങ്ങളില് ചിലവഴിച്ചത്. മണ്ണെണ്ണ വിളക്കിന്റെ ഇത്തിരിവെട്ടത്തിലിരുന്നാണ് അവന് തന്റെ ഉറ്റവര്ക്ക് കണ്ണീരില് കുതിര്ന്ന കത്തുകളെഴുതിയത്. മൈലുകളോളം യാത്ര ചെയ്യാന് അവന് ഒട്ടകങ്ങളെയും, കഴുതകളെയുമാണ് ആശ്രയിച്ചിരുന്നത്. വയറു നിറച്ച് വല്ലതും കഴിച്ചത് സ്വന്തം നാട്ടില് വരുമ്പോള് മാത്രമായിരുന്നു അവന്. അങ്ങനെ തിരിച്ചുവരുന്നവരെ കടലെടുത്ത ചരിത്രം കുറവൊന്നുമല്ല. യാത്രപോക്കും, തിരിച്ചുവരവും സ്വന്തം ജീവിതം പണയപ്പെടുത്തിയുള്ള ഒരു ഞാണിന്മേല് കളിയായിരുന്നു അവന്. അറബിയുടെ വീട്ടകങ്ങളിലും, തൊഴില് ശാലകളിലും രാപ്പകല് ഭേദമന്യേ വിയര്പ്പൊഴുക്കി അവന് സമ്പാദിച്ച നാണയത്തുട്ടുകള്ക്ക് കണ്ണീരിന്റെ ഉപ്പും, ഗന്ധവും ഉണ്ടായിരുന്നു എന്നത് അത്രയൊന്നും പഴയ ചരിത്രമേയല്ല.
അറബിനാടുകളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വികസനം പെട്ടെന്നായിരുന്നു. പെട്രോള്പണം കൊണ്ട് അവരത് വേഗത്തില് നേടി. ഇന്ത്യക്കാരന്റെ ആത്മാര്ത്ഥതയും, വിയര്പ്പും, വിദേശിയന്റെ സാങ്കേതികതയും ഒത്തുചേര്ന്നപ്പോള് മരുഭൂമി അവിശ്വസനീയമാംവണ്ണം വളര്ന്നു. അവിടെ നാള്ക്കുനാള് തൊഴിലവസരങ്ങള് വര്ധിച്ചു. സാങ്കേതികയേക്കാള് മനുഷ്യപ്രയത്നങ്ങള്ക്ക് ആവശ്യം നേരിട്ടപ്പോള് കേരളത്തില് നിന്ന് പരശ്ശതം മലയാളികള് ഗള്ഫ് നാടുകളിലേക്ക് കുടിയേറ്റം നടത്തി. ഒരു കുടുംബത്തില് നിന്ന് രണ്ടും അതിലധികവും പേര് മണലാരണ്യത്തില് എത്തിപ്പെട്ടു. അങ്ങനെയാണ് ഒരാണായാല് അവന്റെ ലക്ഷ്യം ഗള്ഫ് എന്ന വാക്കിലൊതുങ്ങിയത്. യോഗ്യതയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങള് അവിടെ വിഘാതമായി നിന്നില്ല. മലബാറിലാണ് അതിന്റെ കുത്തൊഴുക്ക് നന്നായി അനുഭവപ്പെട്ടത്. മീശ മുളയ്ക്കുന്നതിനു മുമ്പ് കടല് കടക്കുക എന്നത് ഒരു ഫാഷനോ, ഭ്രമമോ ആയി മാറുകയായിരുന്നു.
ഈ സവിശേഷമായ സാഹചര്യം കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ, സാമൂഹികസാമ്പത്തിക മേഖലകളില് വലിയ തോതില് പൊളിച്ചെഴുത്തുകള് നടത്തി. ഏറെക്കുറെ നാം നടുനിവര്ത്തി. സ്വന്തം കാലില് നില്ക്കാന് നാം പ്രാപ്തരായി. പട്ടിണിയും, പരിവട്ടവും നല്ല ശതമാനം അവസാനിച്ചു. വ്യക്തികള് സമ്പന്നരായതോടെ സമൂഹത്തിനും അതിന്റെ മാറ്റങ്ങള് ഉണ്ടായി. നമുക്ക് നല്ല റോഡുകളും, വീടുകളുമുണ്ടായി. ആളോഹരി വരുമാനം വര്ധിച്ചു. ആരോഗ്യ രംഗങ്ങളില് കുതിച്ചുചാട്ടത്തിന് വഴിയൊരുങ്ങി. സര്ക്കാര് ഖജനാവുകള് ഗള്ഫ് പണത്തെ ആശ്രയിച്ച് പദ്ധതികള്ക്ക് രൂപം കൊടുത്തു. വിദേശ മലയാളികളുടെ കൂട്ടായ്മകള് ആരോഗ്യ രംഗത്തും, വിദ്യാഭ്യാസ രംഗത്തും മുതല്മുടക്ക് നടത്തിയപ്പോള് ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലകളില് നാം ഏറെ മുന്നോട്ടു പോയി. ഇതെല്ലാം സംഭവിച്ചത് ഒരു നാല് ദശാബ്ദക്കാലത്തിനുള്ളിലാണ്.
പക്ഷേ, ഒരു പിന്നോക്ക ന്യൂനപക്ഷ സമുദായമെന്ന നിലയില് ഇസ്ലാം മതത്തില് ഉണ്ടായ ഗള്ഫ് പണത്തിന്റെ സ്വാധീനം അവന്റെ ബൗദ്ധികമായ നിലവാരത്തേയോ, സാമൂഹികമായ കാഴ്ചപ്പാടിനേയോ ആരോഗ്യപരമായി സ്വാധീനിച്ചതായി നാം കാണുന്നില്ല. ഒരുപക്ഷേ, ഭൗതിക വിദ്യാഭ്യാസത്തോട് ഈ മതം വെച്ചുപുലര്ത്തിയ വിരുദ്ധ സമീപനമാകാം ഇതിനു കാരണം. പലപ്പോഴും ഭൗതിക വിദ്യാഭ്യാസത്തിന് രണ്ടാം സ്ഥാനമാണ് നാം കല്പിച്ചത്. ഇതിന് ഗള്ഫ് രാജ്യങ്ങളിലെ അവസ്ഥയും കാരണമായിട്ടുണ്ടാവാം. ആദ്യകാലങ്ങളില് ഗള്ഫില് വിദ്യാഭ്യാസം ഒരു മാനദണ്ഡമേ ആയിരുന്നില്ല. അതുകൊണ്ടുതന്നെ അതിന്റെ പ്രാധാന്യവും അവന് ബോധ്യപ്പെട്ടില്ല. പുതുകാലത്ത് അവിദഗ്ധ മേഖലയിലെ തൊഴില് കൊയ്ത്ത് ഏറെക്കുറെ ഇല്ലാതാവുകയും, അതിന്റെ സ്ഥാനം സാങ്കേതിക കയ്യേറുകയും ചെയ്തപ്പോഴാണ് മലയാളിക്ക്, വിശിഷ്യാ മുസ്ലിം സമുദായത്തിന് ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ പ്രത്യേകതയും, പ്രാധാന്യവും ബോധ്യപ്പെട്ടത്. പക്ഷേ, അങ്ങനെ ബോധ്യപ്പെട്ട് വരുമ്പോഴേക്കും കാലം ഏറെ മുന്നോട്ടു പോയിക്കഴിഞ്ഞെന്നു മാത്രം. ആരോഗ്യമേഖലയിലെന്നപോലെ വിദ്യാഭ്യാസ രംഗത്തും ധാരാളം നിക്ഷേപങ്ങള് നാം നടത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും അതെല്ലാം വേണ്ടകാലത്ത് വേണ്ട രീതിയില് ഇല്ലാതായിപ്പോയല്ലോ എന്ന സങ്കടം നമ്മെ ഉറക്കിലും അസ്വസ്ഥരാക്കുന്നു. മലയാളികളുടെ ഗള്ഫിലെ ഒരു ദിവസം കാന്റീനുകളിലും, സൂപ്പര് മാര്ക്കറ്റുകളിലും തുലച്ചുകളയുമ്പോള് വിദേശികളും മറ്റും അറബ് രാജ്യങ്ങളിലെ ഉന്നത രംഗത്ത് ഭരണകൂടത്തെപ്പോലും നിയന്ത്രിച്ച് സ്വയം അവരോധിതരായി മാറുമ്പോള് നാം ലജ്ജിച്ചു പോകുന്നു.
സമ്പത്തോടൊപ്പം പാശ്ചാത്യ സംസ്കാരവും നമ്മുടെ മണ്ണില് ഇറക്കുമതി ചെയ്യാന് മത്സരിച്ചവരാണ് നാം. പൊങ്ങച്ചത്തിന്റെയും, ആര്ഭാഡത്തിന്റെയും ശബളിമകള് കൊണ്ട് അലങ്കരിക്കപ്പെട്ട ഒരു സമൂഹമായി മാറ്റിത്തീര്ക്കാന് ഓരോ പ്രവാസിയും മത്സരിച്ചു. പണത്തിന്റെ യഥാര്ത്ഥ ഉപയോഗമെന്തെന്ന് അവന് മനസ്സിലായില്ല. അത് കൂറ്റന് വീടുകള് കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതിലും, പുത്തന് വാഹനങ്ങള് വാങ്ങിക്കൂട്ടുന്നതിലും അവസാനിപ്പിച്ചു. നാളത്തേക്കുള്ള കരുതിവെപ്പായി അവരത് മാറ്റി. ഇത് ഒരു പരിധിവരെ സമുദായ സ്പര്ധ വളര്ത്താന് ഇട വരുത്തിയിട്ടുണ്ടെന്ന് സാമൂഹിക സര്വേകള് സാക്ഷ്യം നില്ക്കുന്നുണ്ട്. കുടുംബങ്ങളിലെ നാഥന്മാര് കുട്ടികളായി. അവര്ക്ക് മാസാമാസം അയച്ചുകിട്ടുന്ന ഭാരിച്ച ചെക്കുകളിലും, ഡ്രാഫ്റ്റുകളിലും പുതിയൊരു ലോകം അവര് കെട്ടിപ്പടുത്തു. മദ്യവും, മയക്കുമരുന്നും ഇവിടെ യഥേഷ്ടം വിറ്റഴിക്കപ്പെട്ടു. വീടുകളുടെ അകമുറികള് തിയറ്ററുകളായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടു. പല വീടുകളുടെയും രഹസ്യമുറികള് നെറ്റ് കഫേകളായി മാറുന്നതും കണ്ടു. ടെലിവിഷന് സംസ്കാരത്തിന്റെ അനിയന്ത്രിതമായ തള്ളിക്കയറ്റം പല വീടുകളെയും എ്വെര്യം കെട്ടതാക്കി. വര്ത്തമാനങ്ങളിലും, ചിന്തകളിലും താര രാജാക്കന്മാര് നിറഞ്ഞുനിന്നു. നമ്മുടെ പൈതൃകങ്ങള് പലതും അന്യംനിന്നുപോയി. പുതിയ ഭക്ഷണ സംസ്കാരവും, വസ്ത്ര സംസ്കാരവും രൂപപ്പെടുത്തിയതോടെ നാം രോഗങ്ങള്ക്ക് അടിമകളായി. അങ്ങനെയങ്ങനെ ആരോഗ്യമേഖല ഒരു ചൂഷണ ഉപാധിയായിത്തീരുകയും, അതിന്റെ ഇരകളായി ഗള്ഫ് കുടുംബങ്ങള് മാറുകയും ചെയ്തു.
സൂക്ഷ്മമായ വിലയിരുത്തലില് ഗള്ഫ് കുടിയേറ്റം കൊണ്ട് മലയാളികള്ക്ക് ലഭിച്ചതെന്താണ്? അത് ഗുണപരമായതോ, വിരുദ്ധമായതോ? ഓരോ മലയാളിയും തന്നോട് തന്നെ ചോദിച്ച് ഉത്തരം കണ്ടെത്തേണ്ടുന്ന ചോദ്യമാണിത്. ഒരു ഭാഗത്ത് നാം പലതും നേടിയെങ്കിലും, മറുഭാഗത്ത് നാം പലതും നഷ്ടപ്പെടുത്തി. നേടിയതും, നഷ്ടപ്പെടുത്തിയതും ഒരു തുലാസിന്റെ രണ്ട് തട്ടില് വെച്ച് തൂക്കമെടുത്താല് കൂടുതല് തൂങ്ങുക, തീര്ച്ചയായും നഷ്ടപ്പെടുത്തിയതാവും. കാരണം, നേടിയത് നാം മുഖ്യമായും സാമ്പത്തിക സ്വാശ്രയത്വമാണെങ്കില്, നഷ്ടപ്പെടുത്തിയതും, നഷ്ടപ്പെട്ടതും ഒരിക്കലും വിലമതിക്കാന് കഴിയാത്ത പലതുമാണ്. സദാചാര ബോധവും, മൂല്യബോധവും ഇന്ന് മലയാളിയുടെ നിഘണ്ടുവിലില്ല. ‘എന്താടോ?’ എന്ന് സൗഹൃദത്തോടെ ചോദിച്ചാല് ‘പോടാ’ എന്ന മറുവിളി നല്കുന്ന തലമുറയാണിന്ന്. പരിചയം പുതുക്കല്പോലും ശ്രദ്ധയോടെ ചെയ്യേണ്ടുന്ന ഒരു കൃത്യമാണിന്ന്.
പത്തൊമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യകാലഘട്ടത്തില് കടല് കടന്ന് ജീവിച്ചു മരിച്ചവര് ഇട്ടേച്ചുപോയ ദൗത്യങ്ങള് പുതുതലമുറയ്ക്ക് അതിന്റെ പച്ചപ്പോടെ നിലനിര്ത്താനോ, കാത്തുസൂക്ഷിക്കാനോ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ലെന്നത് ചരിത്ര വസ്തുതയാണ്. ഇട്ടേച്ചു പോയ മണ്ണിലേക്കു തന്നെ തിരിച്ചു വരേണ്ട ഘട്ടത്തിലാണ് ഗള്ഫ് മലയാളികളില് പലരുമിന്ന്. മധ്യപൗരസ്ത്യ ദേശത്ത് നിലനില്ക്കുന്ന സവിശേഷമായ സാഹചര്യങ്ങള് അവനെ ഒരു തിരിച്ചുവരവിന്റെ ആലോചനകളിലേക്ക് വലിച്ചെറിയുന്നുണ്ട്. ആഗോള സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയും, കുത്തകവല്ക്കരണവുമൊക്കെ ചില നിമിത്തങ്ങള് മാത്രം. തദ്ദേശിയര് തന്നെ വിദേശികളുടെ ഏത് തൊഴിലും ചെയ്യാന് സന്നദ്ധരും പ്രാപ്തരുമാണിന്ന്. അത്തരമൊരു സാമൂഹിക ചുറ്റുപാടില് ഏത് നിമിഷവും തൊഴില് നഷ്ടപ്പെട്ട് പിറന്ന നാട്ടിലേക്കു തന്നെ തിരിച്ചുവരാന് കാത്തിരിക്കുകയാണവര്. കഴിഞ്ഞ രണ്ട് വര്ഷത്തിനുള്ളില് അങ്ങനെ തിരിച്ചുവരേണ്ടിവന്നവര് കുറച്ചൊന്നുമല്ല താനും. പ്രവാസം കൊണ്ട് പുറംമോടികള് പരിഷ്കരിക്കപ്പെട്ടെങ്കിലും, അകംമോടി കൊണ്ട് ഇന്നും അപരിഷ്കൃതരാണ് ഭൂരിഭാഗവും. അത്തരം വരുന്ന ഭൂരിപക്ഷത്തിന് ഒരു പുത്തന് മേച്ചില്പ്പുറം അന്വേഷിച്ചു കണ്ടെത്തുക പുതിയ സാഹചര്യത്തില് ക്ഷിപ്രസാധ്യവുമല്ല.
പച്ചപ്പിന്റെ ഒരു തുരുത്ത് പോലും ഇല്ലെന്ന് ബോധ്യപ്പെട്ടിട്ടും, മണല്ക്കാടിന്റെ വന്യതയിലേക്ക് കുടിയേറ്റം നടത്തി മത്സരിച്ചും, പോരാടിയും നേടിയതെല്ലാം ഒരു നിമിഷം കൊണ്ട് ചീട്ടുകൊട്ടാരംപോലെ ഇല്ലാതാവുന്ന ഒരു കാലത്തെ ഭയാനകതയോടെയാണ് നമുക്ക് ഭാവന ചെയ്യാന് കഴിയൂ. നാട് പച്ചപ്പിന്റേതും, കുളിരിന്റേതുമാണെങ്കിലും ഒരു മാസം പോലും ഇവിടെ ജീവിക്കാന് വയ്യാതെ തിരിച്ചുപോക്കിനെക്കുറിച്ച് ആകുലപ്പെടുന്ന മലയാളി ഇനിയെങ്ങോട്ടെന്ന ചിന്ത ഉറക്കിലുമവനെ വേട്ടയാടേണ്ടതാണ്. തിരിച്ചുവരുന്നവനെ അത്രയൊന്നും സ്നേഹത്തോടെയല്ല സമൂഹമോ, സര്ക്കാറോ, എന്തിന് പെറ്റുവളര്ന്ന വീടോ വീക്ഷിക്കുന്നതും, സമീപിക്കുന്നതും. ‘പണം കായ്ക്കുന്ന മരം’ പെട്ടെന്നൊരു നാള് പൂതലിച്ചു പോയാലുള്ള ദുര്ഗതി ഒന്നോര്ത്തുനോക്കാവുന്നതാണ്. നമ്മുടെ നാടിന്റെ സാമ്പത്തിക നട്ടെല്ലായ മലയാളി സമൂഹത്തെ ഇത്രകാലവും ചൂഷണം ചെയ്ത രാഷ്ട്രീയ ഭരണകൂടങ്ങള്ക്കുമുണ്ട് ചില ഉത്തരവാദിത്വങ്ങള്. പ്രവാസ മലയാളികളുടെ ഉന്നമനം ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ഒട്ടനേകം സംഘടനകള്ക്കും വേഗത്തില് കൈ കഴുകി നല്ല പിള്ള ചമയാന് കഴിഞ്ഞെന്നു വരില്ല. ആട്ടിപ്പായിക്കപ്പെട്ടവന് അശരണനായി തിരിച്ചെത്തുമ്പോള് കൈ മലര്ത്തേണ്ടവരല്ല ഇവരൊന്നും. ഭാരം വഹിച്ചു തളര്ന്നവന് മരിക്കാന് കിടക്കുമ്പോള് ഒരു തുള്ളി ദാഹനീര് കൊടുക്കുക എന്നത് മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം തന്നെയാണ്. ഇല്ലെങ്കില് കാലം നമുക്ക് മാപ്പ് തരില്ല.
അബ്ദുല്ല പേരാമ്പ്ര
You must be logged in to post a comment Login